Wanneer een aantal personen of rechtspersonen besluiten een partnerschap te vormen, is het belangrijk om de regels vast te leggen voor de manier waarop zij samen werken. Want als de betrekkingen tussen de partners stuklopen, dreigt de goede werking van de vennootschap daaronder te lijden. In ons artikel van 8 oktober bespraken wij het probleem van moeilijke onderhandelingen tussen aandeelhouders die niet meer met elkaar kunnen opschieten. 

 

Maar voorkomen is beter dan genezen. Het doel van een aandeelhoudersovereenkomst is precies dat. 

 

Een aandeelhouderspact of -overeenkomst kan als volgt worden gedefinieerd: een privaatrechtelijke overeenkomst tussen aandeelhouders die tot doel heeft de betrekkingen tussen hen en de wijze waarop de vennootschap waarvan zij aandeelhouder zijn, wordt bestuurd, vast te stellen. 

 

Deze twee bepalingen gelden voor alle vennootschappen en volstaan vaak. De aandeelhoudersovereenkomst vult de wet en de statuten aan. Het is dus een optioneel contract, maar in bepaalde gevallen wel nuttig. 

 

In tegenstelling tot de statuten en de wet is de aandeelhoudersovereenkomst privé en meestal zelfs geheim. Hoewel zij bindend is voor de partijen, kan zij niet aan derden worden tegengeworpen, zelfs niet aan de vennootschap waarvan zij de aandeelhouders regelt. 

 

De aandeelhoudersovereenkomst heeft over het algemeen twee belangrijke doelstellingen: 

– Een operationeel kader vaststellen voor de vennootschap en haar aandeelhouders; 

– Voorzien in wijzigingen in het aandeelhouderschap. 

 

Deze doelstellingen komen tot uiting in een aantal clausules, die uiteraard kunnen worden aangepast aan de wensen van de partijen. 

 

Dit zijn de gebruikelijke elementen in verband met de goede werking van de vennootschap: 

– Organisatie van het dagelijks bestuur: delegatie, ondertekeningsbevoegdheid (alleen of met anderen). 

– Organisatie van de Raad van Bestuur: Samenstelling, bevoegdheden, frequentie, procedure in geval van impasse. 

– Rapportage uitgebreid tot niet-actieve aandeelhouders. 

– Beloning van de actieve aandeelhouders: werkingsprincipes, belangenconflicten, voordelen van allerlei aard. 

– Beleid inzake winstverdeling, stimuleringsmechanismen voor actieve aandeelhouders. 

– Niet-concurrentie- en exclusiviteitsclausules voor actieve aandeelhouders. 

 

Er zijn veel gevallen van veranderingen in het aandeelhouderschap en de clausules op dit gebied zijn complex. Wanneer het erom gaat de belangen van de vennoten, die per definitie uiteenlopen, af te bakenen, moet een evenwicht worden gevonden waarmee iedereen tevreden kan zijn. 

 

In de bedrijfspraktijk zijn bepaalde clausules mettertijd gestandaardiseerd. Ze zijn Angelsaksisch geïnspireerd en komen voor in de meeste contracten over de hele wereld. Sommige zijn meer typisch wanneer er een private equity investeerder bij betrokken is. 

 

Dit zijn de belangrijkste clausules: 

– Recht van voorkoop tussen partners: dit is een zeer klassieke clausule, maar ze kan op verschillende manieren worden toegepast. 

– Standstill-clausule: de vennoten komen overeen hun aandelen gedurende een bepaalde periode niet te verkopen. Gebruikt om kapitaal te stabiliseren na een LBO. 

– Tag along: als een aandeelhouder zijn aandelen verkoopt, kunnen de anderen hem volgen onder dezelfde voorwaarden. Dit beschermt minderheidsaandeelhouders. 

– Drag along: als een meerderheid van de vennoten wil verkopen, moeten de anderen volgen. Het doel is te voorkomen dat een kleine aandeelhouder wordt overgeleverd en de onderneming verkoopbaar te maken. 

– Gegarandeerde uitstapclausule: een van de partners verbindt zich ertoe de anderen uit te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs en op een afgesproken datum. Dit kan bijvoorbeeld een minderheidspartner die zijn pensioen wil plannen, geruststellen. 

– Clausule die strategische beslissingen (verkoop van activa, overnames, nieuwe leningen, enz.) beperkt tot een gekwalificeerde meerderheid of zelfs unanimiteit. 

– Terugtrekkingsclausule: laat een vennoot toe zich terug te trekken als een van de opgegeven gebeurtenissen zich voordoet. 

– Uitsluitingsclausule: maakt het mogelijk een vennoot uit te sluiten in ernstige en vooraf bepaalde gevallen. 

– Koop- of verkoopclausule: aandeelhouder A verplicht aandeelhouder B zijn aandelen te verkopen of terug te kopen. Maakt het mogelijk een conflictsituatie op te lossen.. 

– Procedure in geval van overlijden of arbeidsongeschiktheid. 

– Niet-verwateringsclausule: voorkeursrecht dat aan bepaalde aandeelhouders wordt verleend bij de uitgifte van nieuwe aandelen (komt minder vaak voor). 

– Ratelclausule: een aandeelhouder die een te hoge prijs heeft betaald, kan zijn prijs aanpassen als andere aandeelhouders vervolgens aandelen kunnen verwerven tegen een lagere prijs. 

 

Er moet ook worden opgemerkt dat de aandeelhoudersovereenkomst een mechanisme voor de vaststelling van de waarde moet bevatten. Dit kan genereuzer zijn voor een goede verlater dan voor een slechte verlater. 

 

U ziet, hoewel de aandeelhoudersovereenkomst een reeks standaardclausules bevat, is het onderwerp complex en zijn er veel valkuilen. U kunt zich het beste omringen met gespecialiseerde advocaten die u niet alleen kunnen begeleiden bij het opstellen van de overeenkomst, maar ook elke partij kunnen bijstaan in geval van een geschil. 

 

Een goede aandeelhoudersovereenkomst streeft naar een evenwicht tussen de belangen van meerderheids- en minderheidsaandeelhouders, en tussen actieve en niet-actieve partners. 

 

 

Tanguy della Faille 

FB TRANSMISSION 

tanguy.della.faille@fb-transmission.com